Ereksel: Felsefi bir terim. Amaçla ilgili veya amacı olan anlamına gelir.
İnancın nesnesi doğru olmayabilir ama kişinin o inanca sahip olduğu yanlışlanabilir nitelikte değildir. Yani inanılan şey doğru / yanlış veya hayal / gerçek olabilir fakat kişinin o inanca sahip olup olmadığını bilemezsin ve dolayısıyla yanlışlayamazsın.
Tanrım, Tanrım!, diyen herkese gökyüzü krallığının kapısı açılmaz.
Pium Desiderium: Dindarca bir arzu.
Skeptik: Kuşkucu
“Karşılıklı konuşmanın sırrı, konuşulan şeyin kişinin lendi malı olmasında yatar” => Vaaz verme Sokrates’in vaadettiği bir sanattır. Hemde sanatların en zorudur; bu karşılıklı konuşabilme sanatıdır.
Sokrates’in, sofistlerde1 eleştirdiği nokta, onların konuşma yapmayı bildiği halde, nasıl karşılıklı konuşulacağını bilmiyor olmalarıydı. Sofistler her konuda uzun süre konuşabiliyor ama konuşmayı kendilerine mal etmiyorlardı. Karşılıklı konuşmanın sırrı, konuşulan şeyin kişinin kendi malı olmasında yatar.
Mevrus: Mirasçı olmak.
Mevrus Günah: İnsanların doğumundan itibaren, dünyaya günahkar olarak geldiğini iddia eden Hristiyan dogması2. Adem’in cennetten kovulma nedeni olarakta bilinir.
Peccatum Originale: İlk Günah
Drakon: M.Ö. 7 yy. Atina’lı yasa koyucudur. Yazdığı katı ceza hukuku ile bilinir.
Belirli bir birey türün dışında kalırsa, reddedilişi türde bir değişikliğe yol açar. Bununla birlikte türünün dışında kalan bir hayvan olursa, türün kendisi hiçbir şekilde etkilenmez.
Adem, insan türünden varoluşsal olarak farklı değildir, çünkü böyle olsaydı tür diye birşey olmayacaktı. Bu türün kendiside değildir, çünkü bu durumda da ortada tür kalmayacaktı. O kendi ve insan türünün kendisidir. Adem’i açıklayan herşey insan türünüde açıklayacaktır. İnsan türünü açıklayan herşey de Adem’i.
Günah, yeryüzüne bir günah ile inmiştir.
Günahkarlık, günahtan önce Adem’e yüklenmiş bir özellik ise Adem’in günah işlemesi bekleniyordu demektir. Eğer günahın işlenmesi sonucunda günahkarlık kavramı oluşmuşsa; günah, günahkarlıktan önce de vardır demek.
1 – Günahkarlık Adem’e Başlangıçtan Yüklenmişse:
Eğer günahkarlık Adem’in doğasında zaten mevcut bir özellik ise, bu durumda Adem’in günah işlemesi kaçınılmaz olurdu. Bu, insanın özgür iradesine aykırı bir durum yaratır çünkü bu senaryoda Adem’in seçim yapma şansı yoktur; o zaten günah işlemeye programlanmış gibidir.
Böyle bir durumda şu soru ortaya çıkar: Eğer Adem günah işlemeye eğilimli yaratıldıysa, bu eyleminden ne kadar sorumlu tutulabilir? Bu, Tanrı’nın adaleti ve insanın özgür iradesi kavramlarını da sorguya açar.
2- Günah, Günahkarlıktan Önce Geldiyse
Eğer Adem, günah işlemeyi seçtikten sonra günahkarlık onun doğasına dahil olduysa, bu durumda günahkarlık, günahın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu anlayış, insanın doğuştan masum olduğunu ve sadece seçimlerinin onu günahkar yaptığı savunulur.
Ancak bu senaryoda şu sorunu doğurur: Günah eylemi nasıl var olabilir, eğer Adem’in doğasında günah işlemeye yönelik bir eğilim yada potansiyel yoksa?
Günah eyleminin işlenmesi için, günahkarlık fikrinin bir ön koşul olarak var olması gerektiği savunulabilir.
Felsefi Sonuçlar
Eğer Adem’in günahı kaçınılmaz ise insanın özgür iradesi sorgulanır.
Eğer günah, günahkarlıktan önce geldiyse, insan doğasının başlangıçta masum olduğu ve günahın bir seçimle insanlık tarihine dahil olduğu savunulur.
Hiçlik, kaygıyı doğurur. Hayatta hiçbirşeyin mutlak bir anlamı veya temeli yoksa, bu belirsizilk endişeye neden olabilir. Bu konu varoluşçuluk felsefesinin temel meselelerinden biridir. Konunun uzmanları ise Martin Heidegger ve Jean-Paul Sartre‘dir.
Adem ile Havva’dan sadece birisi elmayı yeseydi ne olurdu?
Elmayı yiyen Dünya’ya gönderilirken, diğeri cennette mi yaşardı? Peki her ikisi içinde birer yeni eş mi yaratılırdı? Yada elmayı yemeyen kişi diğerini desteklemek için, romantik aşk filmlerindeki gibi , o da elmayı yermiydi? Elmayı yemek bireysel bir günaha mı yoksa toplumsal bir günaha mı sebep veriyordu?
Kaygıyı hiçbir zaman tecrübe etmemiş insanlar için şu söylenebilir: Adem de salt hayvan olduğu durumda kaygıyı hiç hissetmemişti.
İnsan, birinin suçluluğuyla ancak kendi kaygısı aracılığıyla karşılaşır. Suçluluk sadece birinin kötü birşey yapmasıyla değil, bizim onu nasıl deneyimlediğimiz ve içsel olarak nasıl anlamlandırdığımızla ilgilidir.
Akıl hastanesindeki hekim hiçbir zaman yanılmayacağına , bir parça bilgisiyle herşeyin üsteisinden gelebileceğine inanıyorsa, delilerden daha akıllı olsa da gene de aptalın tekidir; pe kimseyi iyileştiremeyeceği de kesindir.
Akıl ve bilgi tek başına yeterli değildir; insanın yanılabileceğini kabul etmesi, ihtiyaç duyduğu yeni bilgileri öğrenmeye açık olması gerekir. Aksi halde, kendini aşan bir dar görüşlülüğe düşer ve başkalarına da gerçek anlamda yardım edemez.
Açıklık ve alçakgönüllülük, kişinin bildiğini düşündüğü herşeyin ötesinde bir şeyler olabileceğini ve bilgisi ne kadar derinleşirse derinleşsin, her zaman öğrenecek yeni bir şeyler olduğunu kabul etmesi gerekir. Bilmeme hali aslında bilgiyi arama noktasına getiren bir farkındalıktır.
Bilmiyorum diyebilmek, öğrenmeye açık olmak ve bilmediğini kabul edebilmek, aslında gerçek bilgiye giden yolun başlandıcıdır. Aksi halde, kişi herşeyi bildiğine inanıyorsa, bilgiyi kaybetme veya yanılma riski çok yüksektir. Çünkü öğrenme sürecini durdurmuş olur.
Bir insan, herşeyi bildiğine inanıyorsa, bunun bir kendi kendini kandırma olduğunu anlaması için genellikle dışarıdan bir geri bildirim veya zor bir deneyim gerekebilir.
“Fazla mütevazilik vasat insandan nasihat dinletir” derler. Bir kişi bilmiyorum derse sömürülebilir. Bu durumda, kişiyi bilmediğini kabul etmeye yönlendiren bir içsel dürtü olsa da , bu tür dışsal etkenlerden korunabilmek için kişinin bilgiyi ararken sağ duyulu olması, karşısındakinin niyetlerini dikkatlice değerlendirmesi gerekir. Aksi takdirde, alçakgönüllü bir şekilde bilgi arayan bir kişi, manipülasyon veya sömürülme riskiyle karşılaşabilir. Bu da, dışsal çıkarlar ve bencillik ile ahlak arasında bir çatışmaya yol açabilir.
Notarialiter: Bir iş için insanın “ehil” olması.
Öznel Kaygı: İşlediği günahın sonunu olarak bireyde vaz edilen kaygıdır. Öznel kaydı, bireyin masumiyet durumunda bulunan kaygıyı imler ve Adem’in kaygısına karşılık gelir.
Kaygı Nedir?
Kaygı, genel olarak belirsizlikten veya tehdit algısından kaynaklanan huzursuzluk duygusu olarak tanımlanabilir. Korkudan farklıdır. Çünkü korku somut bir tehlikeye karşı hissedilirken, kaygı genellikle belirsiz, muğlak veya geleceğe yönelik bir tehdide karşı oluşur.
Güzellik, beden ile ruhun birliğidir.
Günah için duyulan kaygı, günah üretir. Yani günah fikrinin bile insanı günaha sürükleyebileceğini söylüyor. Adem ve Yasak Meyve örneği:
- Adem, yasak meyveyi yemeden önce aslında tam olarak ne olduğunu bilmiyor.
- Ama yasak olduğu bilgisi onda bir kaygı yarattı.
- Bu kaygı, meraka ve yasak olanı deneme arzusuna dönüştü.
- Sonuç olarak, yasak meyveyi yedi ve günah işledi.
Çocukların çoğu ne iyi ne de kötüdür. Ama hayr eşliğinde iyi, şer eşliğinde kötü olurlar.
Paradoksal Kurbağa: Güney Amerika’da yaşayan ilginç bir amfibi türü. En dikkat çekici özelliği, metamorfoz sürecinde boyutunun küçülmesidir. Yani yavru hali (25cm) yetişkin halinden (5cm) daha büyüktür.
Artık mükemmelliğe konforlu bir demiryolu şirketi aracılığıyla ulaşılıyor. İnsan nereye gittiğini bilmeden o yere varıyor.
Kaygı, “kötü”ye ilişkin olduğunda kişi Kurtarıcıya sarılır. Özgürlüğün içeriği doğruluktur; doğruluk insanı özgür kılar.
Nedamet: Pişmanlık
Us: Akıl
Nadim: Yaptığı bir davranıştan dolayı pişman olan.
Demonik: Şeytani
